مازندران در یک نگاه

مازندران

 

1- حدود جغرافیایی

استان مازندران در شمال كشور جمهوري اسلامي ايران و با وسعتي معادل 23756.4 كيلومتر مربع حدود1.46 درصد از مساحت كشور را در بر داشته و هجدهمين استان از اين حيث در كشور محسوب مي گردد . درياي خزر درشمال ، استانهاي تهران و سمنان در جنوب و استانهاي گيلان و گلستان به ترتيب در غرب و شرق استان قرار دارند. همچنین مازندران دارای مرز مشترک آبی با برخی از کشورهای CIS می باشد .

شهرستان ساري با وسعتي برابر3248.4 كيلومتر مربع ( حدود 13.67 درصد مساحت استان ) وسيع ترين و شهرستان سیمرغ با وسعتي معادل 87.5 كيلومتر مربع 0.37 درصد مساحت استان ) كم وسعت ترين شهرستان استان محسوب مي گردد.

۲ –تعداد شهرها و بخش ها

مازندران بر اساس آخرين تقسيمات كشوري داراي 22شهرستان به نامهاي آمل ، بابل ، بابلسر ، بهشهر ، تنكابن ، جويبار ، چالوس ، رامسر ، ساري ، سوادكوه شمالی ،سوادکوه، سيمرغ، قائمشهر ، گلوگاه ، محمود آباد ، نكا ، نور ، نوشهر، فريدونكنار ، عباس آباد و مياندرود ،کلاردشت 58شهر ، 56 بخش ، 131 دهستان و 3625 آبادي می باشد. .

۳ –آب و هوا

آب و هواي مازندران ، معتدل و مرطوب ( معروف به معتدل خزري ) است . امتداد كوههاي البرز در
جنوب ، نزديكي به دريا و پوشش گياهي از دلايل اصلي تعديل آب و هواي اين منطقه است . با توجه به دما و بارش ، آب و هواي مازندران به سه نوع تقسيم مي شوند :
آب و هواي معتدل خزري : جلگه هاي غربي و مركزي استان تا كوهپايه هاي شمالي البرز و امتداد آن در نوار باريكی به سوي شرق كه از شمال به مسير اصلي گرگان رود محدود مي شود ، آب و هواي معتدل خزري دارد .
آب و هواي معتدل كوهستاني : با افزايش تدريجي ارتفاع اراضي جلگه اي به سوي ارتفاعات البرز و دوري از درياي خزر در نواري به ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متر ، شرايط آب و هواي معتدل كوهستاني شكل مي گيرد به طوري كه زمستان سرد ، طولاني و يخ بندان دارد و تابستانها آب و هواي معتدل و كوتاه است .
آب و هواي سرد كوهستاني : در قله هاي كوهستانهاي مرتفع دامنه شمالي البرز در ارتفاع بيش از۳۰۰۰ متر ، دماي هوا بشدت پايين مي آيد و يخ بندان طولاني ايجاد مي شود و زمستانهايي سرد و طولاني و تابستانهايي كوتاه و خنك دارد .
4-ارتفاعات
از لحاظ طبيعي مازندران به سه قسمت اصلي كوهستاني در جنوب ، ميان بند در وسط و جلگه اي در شمال تقسيم مي شود . شيب ناهمواريهاي آن از غرب به شرق به موازات درياي خزر است . رشته كوه البرز با رودهاي كوچك و بزرگي كه درامتداد شمالي – جنوبي آن جريان دارند به سه منطقه غربي ، مركزي و شرقي تقسيم شده است .
منطقه غربي : شامل چين هاي موازي است كه از دره سفيد رود در غرب تا دره كرج و چالوس امتداد داشته و رشته كوه معروف آن تخت سليمان است .
منطقه مركزي : وسيع ترين قسمت كوهستاني البرز است از دره چالوس تا دربند و بابل در شرق امتداد دارد .
منطقه شرقي : از دره هاي دربند در غرب شروع شده و به سمت شرق امتداد مي يابد .

 

جمعیت و نیروی انسانی

1-جمعيت
طبق آخرین برآوردهای انجام شده در مرکز آمار ایران، جمعیت استان در سال 1395، 3209 هزارنفر مي باشد که 4.05 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد. همچنین از کل جمعیت استان تعداد 1897238نفر (معادل 57.8 درصد) در نقاط شهری و 1386337 نفر (معادل 42.2 درصد) در نقاط روستایی ساکن می باشند.
2- زبان- دين
اهالي مازندران به زبانهاي فارسي و گويش مازندراني تكلم مي كنند . گويش مازندراني كه بازمانده زبان ايرانيان قديم (پارسي ميانه ) است تقريبا در همه جاي استان متداول است . مازندراني ها خود را گيلك و زبان خود را گيلكي مي نامند . در این استان ۹۹.7 درصد جمعیت آن را مسلمانان شیعه تشکیل می دهند.
3- نيروي انساني و اشتغال
در سال 1395 بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار، 39.1 درصد جمعیت در سن کار استان فعال بوده ،نرخ بیکاری در میان این گروه جمعیتی 12.7 درصد، نرخ بیکاری مردان 6.6 درصد، زنان 30.4 درصد ،همچنین نرخ بیکاری کل در نقاط شهری و روستایی،به ترتیب 13.5 درصد و 7.8 درصد بوده است .
4- وضعيت باسوادي
در سال 1395 جمعيت شش ساله و بالاتر استان، 2912209 نفر باسواد (معادل 88.69 درصد) و مابقي بي سواد بوده است. نرخ باسوادي در مناطق شهري و روستایی به ترتيب 92.11 و 84 درصد بوده است.

 

اقتصاد مازندران

 

1-محصول ناخالص داخلي
تولید ناخالص داخلی استان مازندران در سال 1398 به قیمت بازار برابر با 1104 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به سال 1397 با 818/5 هزار میلیارد ریال، از رشدی معادل 34/9 درصد برخوردار بوده است. سهم استان مازندران از مجموع تولید ناخالص داخلی کشور در سال 1398 معادل 3/3 درصد می‏باشد که از میان استان‏های کشور رتبه هشتم به این استان اختصاص دارد.
تولید ناخالص داخلی سرانه استان مازندران در سال 1398 به قیمت بازار برابر با 328/1 میلیون ریال بوده که نسبت به سال گذشته 83 میلیون ریال افزایش داشته  است. در خصوص شاخص محصول ناخالص داخلی سرانه، استان مازندران دارای رتبه دوازدهم در میان استان های کشور بوده است .
۲– حجم مبادلات خارجی
حجم مبادلات خارجی استان در سال 1398 ،1532/9 میلیون دلار بوده که 85/8 درصد آن واردات و 14/2درصد آن را صادرات ( غیر نفتی ) تشکیل می دهد .
در سال یاد شده حدود 4213/7 هزار تن کالا به ارزش 1315/8  میلیون دلار از طریق پایانه گمرکی استان وارد و حدود  993/7 هزار تن کالا ( غیر نفتی ) به ارزش217/1 میلیون دلار به کشورهای همجوار صادر شده است .
۳– صنعت و معدن
استان مازندران را به عنوان قطب كشاورزي و گردشگري ايران مي شناسيم . با اين حال در كنار اين قابليت ها، مازندران از توانمندي هاي قابل توجهي نيز در بخش صنعت و معدن برخوردار است ، اين استان به دليل نزديكي به مركز و برخورداري از شبكه حمل و نقل جامع شامل حمل و نقل دريايي، هوايي و زميني و دارا بودن بنادر فعال و نيروي آماده به كار فراوان يكي از استان هاي مستعد در زمينه توسعه صنعت به شمار مي رود .
استان مازندران در حال حاضر دارای تعداد 3020 واحد صنعتی دارای پروانه بهره برداری با میزان سرمایه گذاری 64092 میلیارد ریال و اشتغال 81785 نفر موجود می باشد.
بیشترین سرمایه گذاری صورت پذیرفته مربوط به صنایع غذایی و  صنایع فلزات اساسی و ماشین آلات است بطوریکه حجم سرمایه گذاری در صنعت یادشده به ترتیب 14741 و 15382 میلیارد ریال و همچنین کمترین سرمایه گذاری در صنایع برق و الکترونیک صورت پذیرفته است.
همچنین تعداد 235 پروانه بهره برداری معدنی در استان موجود می باشد که از این میزان تعداد 146 معدن فعال و در حال تجهیز است، که از جمله این معادن دارای پروانه بهره برداری می توان به معادن ذغال سنگ، فلورین،باریت، پوکه معدنی، گچ،سرب وروی،سیلیس،گرانیت،مرمریت، واریزه کوهی و سنگ آهگ ولاشه اشاره نمود. ظرفیت استخراج این معادن 19099هزار تن،ذخیره قطعی797252هزار تن و اشتغال 3658 نفر و میزان سرمایه گذاری  808022 میلیون ریال می باشد .
از توانمندیهای صادراتی صنعتی استان می توان انواع عایق¬های رطوبتی، انواع مواد غذایی و فرآورده های لبنی ، کاغذ و مقوا ، سیمان و مصالح ساختمانی ، انواع کیسه های چتایی، انواع روغن های خوراکی ،انواع کنسانتره آبمیوه ونوشابه ، رب گوجه فرنگی و … که بـالغ بر80 نوع می باشد را نام برد..
استان مازندران از نظر تعداد پروانه بهره‏برداری صادر شده در سال 96 رتبه دهم و از نظر سرمایه‏گذاری ایجاد شده رتبه هفدهم، از نظر اشتغال رتبه چهارم کشور را به خود اختصاص داده ‏است.
ارزش افزوده بخش صنعت و معدن استان مازندران بر اساس آخرین اطلاعات موجود، در سال 1395 به قیمت جاری برابر با 65456.7 میلیارد ریال بوده که از مجموع ارزش افزوده بخش صنعت و معدن کشور با 4332627.1 میلیارد ریال سهم 1.51 درصدی را به خود اختصاص داده است. در این بخش رشته فعالیت های ساخت محصولات غذايي و انواع آشاميدني‌ ها، نساجی، ساخت کک،فرآورده های حاصل از تصفیه نفت و سوخت های هسته ای، ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی بیشترین افزایش و رشته فعالیتهای ساخت چوب و محصولات چوبی بیشترین کاهش را داشتند. از مجموع ارزش افزوده بخش صنعت و معدن کشور 49.9 درصد مختص معدن و 57.1 درصد متعلق به صنعت است که این شاخص در استان مازندران با ترکیب متفاوت به ترتیب 0.9 و 99.1 درصد می باشد.
۴– شهرك ها و نواحی صنعتي
تجربه كشورهاي توسعه يافته و برخي از كشورهاي در حال توسعه نشان مي دهد اگر مجتمع هاي صنعتي مانند شهرك ها و نواحي صنعتي به صورت اصولي و برنامه ريزي بكار گرفته شوند اين اقدام مي تواند به تشويق و ترغيب صنعتي شدن و هدايت منابع از نظر مكان استقرار و درنهايت حصول سريع تر اهداف مورد نظر منجر شود
در حال حاضر استان مازندران داراي 39 شهرك و ناحيه صنعتي با وسعت اراضي در اختيار 2971 هكتار مي­باشد. تعداد قراردادهاي منعقده در شهركها و نواحي صنعتي 2544واحد صنعتي با پيش بيني اشتغال مستقيم 61 هزار نفر و سرمايه­ گذاري 52347 ميليارد ريال مي باشد.
5- کشاورزی
استان مازندران با توجه به موقعيت خاص اقليمي، تنوع آب و هوائي و برخورداري از باران سالانه و پراكندگي مناسب در محصولات مختلف و دشت هاي وسيع در قسمت جلگه اي ، از مناطق حاصلخيز و كشاورزي ايران مي‌باشد كه حدوداً داراي 570.3 هزار هکتار سطح زیر کشت اراضي (زراعي وباغي) مي باشد. در مازندران انواع محصولات زراعي نظير برنج و گندم، پنبه، دانه هاي روغني و … محصولات باغي چون مركبات و ساير محصولات ديگر كشت مي‌شود و در برخي از محصولات نيز از موقعيت ممتازي برخوردار است. بطوري كه از مجموع سطح زيركشت استان 72.2 درصد به محصولات زراعي سالانه و 27.5 درصد به كشت محصولات دائمي (عمدتاً مركبات) اختصاص دارد. محصول مهم و استراتژيك در بخش زراعت برنج مي باشد كه 38.7 درصد توليد كشور بوده كه داراي مقام اول مي‌باشد.
در سال 95، ارزش‌افزوده بخش كشاورزي استان مازندران معادل 101856.2 میلیارد ریال بوده كه 8.2 درصد از ارزش‌افزوده بخش یادشده در كل كشور را به خود اختصاص داده ‏است و نسبت به سال 94(83927.9میلیارد ریال) از افزایشی معادل 21.4درصد برخوردار بوده است.
همچنين اين استان از توليدكنندگان عمده مركبات بوده كه تقريباً 16 درصد توليد كشور را به خود اختصاص داده و داراي رتبه اول مي باشد. از محصولات باغي ديگر نيز مي توان كيوي را نام برد كه از جمله ميو‌هاي تازه است و 60 درصد توليد كشور به اين استان اختصاص دارد.
۶– گردشگری
استان مازندران به لحاظ تنوع اقلیمی دارای ظرفیت های بی بدیل طبیعت گردی، گردشگری فرهنگی تاریخی،گردشگری سلامت و گردشگری روستایی است. جاذبه های طبیعی همانند دریای خزر، کوه دماوند، تالاب بین المللی میانکاله، جنگلهای باستانی هیرکانی و وجودمنابع آبی بسیاری همانند دریاچه هاو تالاب ها و آبشارهای متعددی چون دریاچه ولشت کلاردشت، ساهون ، فخر نبی ، استخر پشت ، شورمست ،دریاچه عباس آباد بهشهر ،  و رودخانه ها ،آبشارها و آبگرم های متعدد وسدها ومخازن احداث شده  زمینه مناسبی برای گردشگری آبی به همراه جاذبه های تاریخی-فرهنگی مجموعه فرح آباد ساری، عباس آباد بهشهر، غار اسپهبدخورشید، خانه نیما یوشیج ، کاخ صفی آباد ، باغشاه ، کاخ بابل قلعه لنگو،  قلعه بلده ، غارهای کمربندی و هوتو بخشی از جاذبه های گردشگری مازندران محسوب می شوند. همچنین مازندران دارای پتانسیل های گردشگری سلامت از قبیل آب های سرد و گرم معدنی همانند آبگرم معدنی لاریجان، آبگرم رامسر، کتالم ، سادات شهر و چشمه آب معدنی بی نظیر چشمه سورت و گیاهان دارویی متعدد را می توان نام برد.
این استان دارای هتل ها، متل ها و مراکز ممتاز جهت پذیرایی و اقامت گردشگران می باشد. 1213 واحد اقامتی، 435 واحدپذیرایی بین راهی، 211 دفتر خدمات مسافرتی و جهانگردی بخشی از ظرفیت های این استان محسوب می شوند. همچنین تله کابین، ییلاقات توریستی و سایر ظرفیت های گردشگری در استان وجود دارد که می تواند نیازهای گردشگران را برآورد نماید. امکانات زیرساختی حمل و نقل نیز این امکان را بوجود آورده که گردشگران با سلایق خود به این استان سفر نمایند.
از صنایع دستی موجود در استان مازندران می توان به هنرهای چوبی (شامل معرق چوب، منبت چوب، معرق منبت چوب و صدف، لاک تراشی، خراطی چوب، احجام سنتی، ارسی سازی و گره چینی)،  نساجی سنتی(شامل گلیمچه متکازین، گلیچ، جاجیم، ساچیم، چادرشب، سفره، پتو، شمد و …)،  سفالگری، رودوزی های سنتی، قلمزنی و چلنگری(افزارهای فلزی)،  قالی بافی و گلیم بافی، حصیربافی و کوب بافی، چوقا و … اشاره نمود.